ZAPEWNIENIE BEZPŁATNEGO DOWOZU NIEPEŁNOSPRAWNEGO DZIECKA DO PRZEDSZKOLA I SZKOŁY

Zgodnie z art. 32 ust. 6 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2025 r. poz. 1043 ze zm.), obowiązkiem gminy jest zapewnienie niepełnosprawnym dzieciom pięcioletnim i sześcioletnim oraz dzieciom objętym wychowaniem przedszkolnym na podstawie art. 31 ust. 2 bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższego przedszkola, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej, innej formy wychowania przedszkolnego lub ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego.

Z kolei w myśl art. 39 ust. 4 Prawa oświatowego, obowiązkiem gminy jest:

• zapewnienie uczniom niepełnosprawnym, których kształcenie i wychowanie odbywa się na podstawie art. 127, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej, a uczniom z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym - także do najbliższej szkoły ponadpodstawowej, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym uczeń kończy 21. rok życia;

• zapewnienie dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 36 ust. 17, a także dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z których jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończą:

  - 24. rok życia - w przypadku uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z których jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna,

  - 25. rok życia - w przypadku uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.

Zgodnie z art. 127 ust. 1 Prawa oświatowego, kształceniem specjalnym obejmuje się dzieci i młodzież:

• niepełnosprawne,

• niedostosowane społecznie i zagrożone niedostosowaniem społecznym, wymagające stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy.

Jak stanowi art. 39a ust. 1 Prawa oświatowego, obowiązki, o których mowa w art. 32 ust. 6 i art. 39 ust. 4, gmina spełnia poprzez zorganizowanie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu dzieci, młodzieży i uczniów we własnym zakresie albo poprzez zwrot rodzicom kosztów przewozu dzieci, młodzieży i uczniów oraz rodziców.

Pomimo wydawać by się mogło już ugruntowanego poglądu dotyczącego prawidłowej interpretacji sposobu realizacji powyższego obowiązku przez gminę, nadal zdarzają się sytuacje, w których gmina próbuje dokonywać wykładni tego przepisu poprzez stosowanie alternatywy. Przyjęcie takiej interpretacji sprowadza się do ustalenia, że gmina organizując bezpłatny transport i opiekę w czasie przewozu dzieci i uczniów,  uwalnia się od drugiego ze sposobów, a więc z obowiązku zwrotu rodzicom kosztów przewozu dzieci.

Tymczasem NSA w wyroku z dnia 1 lipca 2025 r. (III OSK 1244/22) ponownie przypomniał, że:

„Zgodnie z art. 39a ust. 1 Prawa oświatowego obowiązki objęte art. 39 ust. 4 tej ustawy gmina spełnia albo poprzez zorganizowanie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu dzieci, młodzieży i uczniów we własnym zakresie albo poprzez zwrot rodzicom kosztów przewozu dzieci, młodzieży i uczniów oraz rodziców. Taki obowiązek istniał już na gruncie ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 17 lutego 2011 r. sygn. akt III CZP 133/10, opubl. w OSNC 2011/10/111 wyraźnie wskazał, że te dwa obowiązki (zorganizowanie przez gminę bezpłatnego dowozu oraz zawarcie umowy obejmującej zwrot kosztów dowozu uczenia przez rodziców) mają charakter alternatywny i wybór jednego z tych obowiązków należy nie do gminy, ale do rodziców. Tym samym nawet gdyby gmina zorganizowała bezpłatny transport i opiekę dla uczniów w zakresie dowozu do szkoły, to i tak rodzice mogli wybrać dowożenie swojego dzieci (uczniów) we własnym zakresie. (…)Naruszenie tego przepisu w tej sprawie przez Burmistrza G. polegało na tym, że w dniu 24 sierpnia 2021 r. uniemożliwił on dokonanie przez rodzica małoletnich (…). wyboru jednej z możliwości wykonania obowiązku wynikającego z przepisów prawa, tj. albo złożenia przez rodzica wniosku o zorganizowanie przez gminę bezpłatnego dowozu dzieci albo wniosku o zawarcie umowy obejmującej zwrot kosztów dowozu dzieci.”.

---

 Zainteresował Cię ten temat, masz wątpliwości lub pytania, a może potrzebujesz profesjonalnego wsparcia? Zapraszamy do kontaktu - Grzegorz Drozd, radca prawny, wspólnik w Kancelarii Drozd & Pięta.