PROHIBICJA W GMINIE

W ostatnim czasie gminy coraz częściej wprowadzają tzw. „prohibicję” na swoim terenie. Najczęściej dotyczy to gmin miejskich, które decydują się na wprowadzenie „prohibicji” na części obszaru miasta, w poszczególnych dzielnicach.

Zatem co się kryje za „prohibicją w gminach”, jakie są podstawy prawne oraz procedura ewentualnego jej wprowadzenia.

Otóż podstawy prawnej tzw. „prohibicji w gminach” należy poszukiwać w ustawie z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2023 r. poz. 2151 ze zm.) – dalej „u.w.t.a.”

Warto w pierwszej kolejności przypomnieć, że na podstawie art. 12 ust. 1 u.w.t.a., jedną z kompetencji rady gminy (miasta) w zakresie realizacji celów ustawy jest  ustalanie, w drodze uchwały, maksymalnej liczby zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych na terenie gminy (miasta), odrębnie dla:

• poszczególnych rodzajów napojów alkoholowych, o których mowa w art. 18 ust. 3;

• zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży;

• zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży.

Powyższą maksymalną liczbę zezwoleń, rada może ustalić odrębnie dla poszczególnych jednostek pomocniczych gminy.

Ponadto, rada gminy (miasta) ustala, w drodze uchwały, zasady usytuowania na terenie gminy miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych (art. 12 ust. 3 u.w.t.a.). 

Z kolei bezpośrednią podstawą prawną ustalenia przez radę gminy (miasta) tzw. „prohibicji” jest art. 12 ust. 4 u.w.t.a. W myśl tego przepisu, rada gminy może ustalić, w drodze uchwały, dla terenu gminy lub wskazanych jednostek pomocniczych gminy, ograniczenia w godzinach nocnej sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży. Ograniczenia mogą dotyczyć sprzedaży prowadzonej między godziną 22⁰⁰ a 6⁰⁰.

W zakresie natomiast wymogów proceduralnych ustalenia „prohibicji” ustawodawca postanowił, że:

• rada gminy przed podjęciem uchwały w tej kwestii, zasięga opinii jednostki pomocniczej gminy (zatem sołectw lub osiedli) – art. 12 ust. 5 u.w.t.a.;

• w miejscowościach, w których rozmieszczone są jednostki wojskowe, należy zasięgnąć opinii właściwych dowódców garnizonów – art. 12 ust. 6 u.w.t.a.;

• godziny sprzedaży napojów alkoholowych uwzględniają postanowienia gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii – art. 12 ust. 7 u.w.t.a.

W kontekście regulacji art. 12 ust. 4 u.w.t.a. warto przywołać stanowisko NSA zajęte w wyroku z dnia 13 stycznia 2022 r. (II GSK 2533/21), zgodnie z którym -

"(...) że skoro w art. 12 ust. 4 o wychowaniu w trzeźwości ustawodawca przyznał kompetencje radzie gminy do wprowadzenia ograniczeń nie tylko na terenie całej gminy, lecz również na terenie wskazanych jednostek pomocniczych, to w konsekwencji zaakceptował rozwiązanie umożliwiające sprzedaż napojów alkoholowych w sąsiednich jednostkach pomocniczych. Celem wprowadzanych regulacji nie jest bowiem, (...) całkowite wyeliminowanie konsumpcji alkoholu, lecz jej zmniejszenie w stopniu mającym istotny wpływ na wymieniane w preambule ustawy wartości. Ograniczenie sprzedaży napojów alkoholowych jedynie na terenie Osiedla Stare Miasto nie może zatem zostać z tych przyczyn ocenione jako naruszające konstytucyjną zasadę równości czy niedopuszczalnie ograniczające konstytucyjne wolności i prawa."

Z kolei w innym wyroku, NSA zwrócił uwagę, że -

„(…) ustrojodawca dopuszcza ograniczenie wolność działalności gospodarczej w drodze ustawy (tylko) ze względu na ważny interes publiczny. Wobec przedmiotu regulacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, w tym wobec jej celów, o których trzeba wnioskować na podstawie jej preambuły, za uzasadniony trzeba uznać wniosek, że służące realizacji tych celów instytucje prawne, w tym przyznane organowi stanowiącemu gminy kompetencje do stanowienia - na podstawie i w granicach określonych tą ustawą - ograniczeń w zakresie odnoszącym się do sprzedaży i oferowania do spożycia alkoholu, w tym ograniczenia w godzinach nocnej sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży, jakkolwiek ograniczają prowadzenie działalności gospodarczej w omawianym zakresie, co jest motywowane potrzebą ochrony zdrowia publicznego oraz ochrony zdrowia ludzkiego przed skutkami spożywania alkoholu, to jednak z całą pewnością nie naruszają istoty wolności prowadzenia tej działalności gospodarczej.”. (wyrok z dnia 27 czerwca 2024 r., II GSK 1576/22).

---

Zainteresował Cię ten temat, masz wątpliwości lub pytania, a może potrzebujesz profesjonalnego wsparcia? Zapraszamy do kontaktu - Grzegorz Drozd, radca prawny, wspólnik w Kancelarii Drozd & Pięta.