BRAK ABSOLUTORIUM DLA WÓJTA – CO OZNACZA?

Rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu oraz podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) absolutorium to wyłączna kompetencja rady gminy (art. 18 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym – Dz. U. z 2024 r. poz. 1465 ze zm. – dalej „u.s.g.”.)

Jak wynika z powyższego przepisu, rada gminy (miasta) może nie udzielić wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) absolutorium. Oczywiście jest to obwarowane wieloma warunkami, których spełnienie umożliwia radzie obiektywne nieudzielenie wójtowi absolutorium. O kwestii nieudzielenia absolutorium pisaliśmy na Portalu w artykule – Podstawy nieudzielenia wójtowi absolutorium.

Co zatem, gdy rada prawidłowo i skutecznie nie udzieli wójtowi absolutorium za poprzedni rok?

Zgodnie z art. 28a ust. 1 u.s.g.,  uchwała rady gminy w sprawie nieudzielenia wójtowi absolutorium, podjęta po upływie 9 miesięcy od dnia wyboru wójta i nie później niż na 9 miesięcy przed zakończeniem kadencji, jest równoznaczna z podjęciem inicjatywy przeprowadzenia referendum w sprawie odwołania wójta. Przed podjęciem uchwały w sprawie udzielenia wójtowi absolutorium rada gminy zapoznaje się z wnioskiem i opinią, o których mowa w art. 18a ust. 3 u.s.g.

Przywołany powyżej art. 18a ust. 3 stanowi, że komisja rewizyjna opiniuje wykonanie budżetu gminy i występuje z wnioskiem do rady gminy w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium wójtowi. Wniosek w sprawie absolutorium podlega zaopiniowaniu przez regionalną izbę obrachunkową.

Zatem konsekwencją nieudzielenia absolutorium dla wójta może być rozpoczęcie procedury zmierzającej do przeprowadzenia referendum w sprawie jego odwołania.

Z kolei w myśl art. 28a ust. 3 u.s.g., rada gminy może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta z uwagi na brak absolutorium,  na sesji zwołanej nie wcześniej niż po upływie 14 dni od dnia podjęcia uchwały w sprawie nieudzielenia wójtowi absolutorium.

Przed podjęciem uchwały, rada gminy musi zapoznać się z opinią regionalnej izby obrachunkowej w sprawie uchwały rady gminy o nieudzieleniu wójtowi absolutorium oraz wysłuchuje wyjaśnień wójta.

Uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta, rada gminy podejmuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu imiennym.

Zatem podsumowując, podjęcie uchwały dotyczącej przeprowadzenia referendum w sprawie odwołania wójta wymaga:

• podjęcie uchwały w sprawie nieudzielenia absolutorium w okresie po upływie 9 miesięcy od dnia wyboru wójta i nie później niż na 9 miesięcy przed zakończeniem kadencji;

• upływu 14 dni od dnia podjęcia uchwały w sprawie nieudzielenia wójtowi absolutorium;

• zapoznania się z opinią regionalnej izby obrachunkowej w sprawie uchwały rady gminy o nieudzieleniu wójtowi absolutorium;

• wysłuchania wyjaśnień wójta;

• uzyskania bezwzględnej większością głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu imiennym.

  
  

Istotnym jest to, że w przypadku nieudzielenia absolutorium, odmiennie niż przy wotum zaufania, nie obowiązuje wymóg dwukrotności. Mianowicie, każdorazowe (w każdym roku) podjęcie uchwały o nieudzieleniu absolutorium uprawnia radę gminy (miasta) do podjęcia inicjatywy przeprowadzenia referendum w sprawie odwołania wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym (Dz. U. z 2025 r. poz. 472), uchwałę rady gminy o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta (burmistrza, prezydenta miasta) przewodniczący rady gminy przekazuje komisarzowi wyborczemu (art. 24a ust. 1).

Z kolei komisarz wyborczy wydaje postanowienie o przeprowadzeniu referendum w ciągu 14 dni po upływie terminu do stwierdzenia nieważności uchwały przez wojewodę w trybie art. 91 u.s.g. (30 dni od dnia doręczenie uchwały wojewodzie) albo w ciągu 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia o oddaleniu lub odrzuceniu przez sąd administracyjny skargi na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody unieważniające uchwałę (art. 24a ust. 2).

Jednocześnie na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody unieważniające uchwałę rady gminy o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta (burmistrza, prezydenta miasta) radzie gminy służy skarga do sądu administracyjnego w terminie 14 dni od dnia otrzymania rozstrzygnięcia nadzorczego. Sąd administracyjny rozpatruje skargę w terminie 14 dni od dnia jej zgłoszenia. Skargę kasacyjną wnosi się w terminie 14 dni (art. 24a ust. 3).

Zgodnie z art. 25 ustawy o referendum lokalnym, postanowienie komisarza wyborczego o przeprowadzeniu referendum zawiera:

• termin przeprowadzenia referendum;

• wzór i treść karty do głosowania;

• kalendarz czynności związanych z przeprowadzeniem referendum.

W przypadku referendum lokalnego istotną kwestią jest frekwencja, która determinuje jego skuteczność.

W tym zakresie, co od zasady, referendum jest ważne, jeżeli wzięło w nim udział co najmniej 30% uprawnionych do głosowania. Jednak w przypadku referendum w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego pochodzącego z wyborów bezpośrednich, będzie ono ważne w przypadku, gdy udział w nim wzięło nie mniej niż 3/5 liczby biorących udział w wyborze odwoływanego organu (art. 55 ust. 1 i 2).

Warto dodatkowo zwrócić uwagę na przepis art. 67 ust. 3 ustawy o referendum lokalnym, zgodnie z którym jeżeli w ważnym referendum o odwołanie wójta (burmistrza, prezydenta miasta), przeprowadzonym na wniosek rady gminy z innej przyczyny niż nieudzielenie absolutorium, przeciwko odwołaniu wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oddano więcej niż połowę ważnych głosów, działalność rady gminy ulega zakończeniu z mocy prawa.

Przepis ten wyłącza ogólną zasadę negatywnych konsekwencji dla rady gminy (miasta) w przypadku nieudanego odwołania wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w drodze referendum z przyczyn nieudzielenia absolutorium. Jest to zatem również i w tym aspekcie odmienna regulacja niż w przypadku wotum zaufania, gdzie nieudane odwołanie wójta powoduje zakończenie z mocy prawa działalności całej rady.

---

Zainteresował Cię ten temat, masz wątpliwości lub pytania, a może potrzebujesz profesjonalnego wsparcia? Zapraszamy do kontaktu - Grzegorz Drozd, radca prawny, wspólnik w Kancelarii Drozd & Pięta.