ZASADY GOSPODAROWANIA NIERUCHOMOŚCIAMI A NADZÓR WOJEWODY

Zgodnie z art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2024 r. poz. 1465), do zadań wójta (burmistrza, prezydenta miasta) należy gospodarowanie mieniem komunalnym.

Działając na podstawie powyższego przepisu, prezydent jednego z miast, wydał zarządzenie w sprawie  zasad wydzierżawiania, wynajmowania oraz udostępnienia w formie czasowego zajęcia nieruchomości gruntowych wchodzących w skład gminnego zasobu nieruchomości na czas oznaczony nie dłuższy niż 3 lata.

Wojewoda działając jako organ nadzoru nad działalnością samorządu gminnego, wniósł skargę na zarządzenie prezydenta do wojewódzkiego sądu administracyjnego, zarzucając istotne naruszenie art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym w związku z art. 659 § 1 Kodeksu cywilnego oraz art. 2, art. 7 i art. 87 Konstytucji RP. Organ nadzoru zakwestionował część przepisów zarządzenia w zakresie zasad ustalania wysokości czynszów za dzierżawę gruntów oraz wynajmowanie gruntów zabudowanych, a także  zasady ustalania wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości bez tytułu prawnego.

W związku z powyższymi zarzutami, wojewoda wnioskował o stwierdzenie niezgodności z prawem zakwestionowanych przepisów zarządzenia (akt został wydany w 2021 r.).

Z przedstawionym w skardze stanowiskiem organu nadzoru, nie zgodził się prezydent miasta, wnosząc o oddalenie skargi wojewody. Jednocześnie w odpowiedzi na skargę szczegółowo odniósł się do zarzutów sformułowanych przez wojewodę.

Wydawać by się mogło, że opisywana sprawa niczym się nie różni od wielu tego typu już rozpatrywanych przez sądy administracyjne.

Tymczasem wojewódzki sąd administracyjny, rozpatrując sprawę, w pierwszej kolejności postanowił zbadać czy zaskarżone zarządzenie spełnia wymogi art. 3 § 2 pkt 5 i 6 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Jak stwierdził WSA – „Organ nadzoru formułując skargę nie dokonał kwalifikacji zaskarżonego aktu do żadnej kategorii z katalogu zawartego w art. 3 § 2 p.p.s.a. Nie wypowiedział bowiem co do tego, czy zarządzenie Prezydenta Miasta jest aktem prawa miejscowego, czy też innym aktem z zakresu administracji publicznej. Tymczasem rozstrzygnięcie tego zagadnienia ma kluczowe znaczenie, gdyż warunkuje możliwość merytorycznego rozpatrzenia skargi.”

Jak wskazał Sąd, analiza przepisów zarządzenia wskazuje, że ich adresatem są jednostki upoważnione do dysponowania nieruchomościami wchodzącymi do zasobu gminnego. Przepisy te mają na celu jedynie ujednolicenie zasad naliczania wysokości czynszu za wynajmowane (wydzierżawiane) nieruchomości, w tym pod garaże, a także z tytułu bezumownego korzystania z nich. Jednocześnie nie kreują one żadnych praw lub obowiązków dla poszczególnych mieszkańców gminy tworzących wspólnotę samorządową. W konsekwencji nie dają podstaw do działania z poziomu władztwa administracyjnego, rozumianego jako jednostronność działania organu wykonującego administrację publiczną. Dalej Sąd zauważył, że wysokość czynszu za użytkowanie nieruchomości gminnej określana jest bowiem w formie umowy cywilnoprawnej zawartej przez dwie równorzędne strony, gdzie gmina reprezentowana jest przez organ wykonawczy, do czego uprawnia go art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym.

W rezultacie, WSA stwierdził, że zaskarżone przez wojewodę zarządzenie, dotyczące gospodarowania mieniem komunalnym, odnoszące się do umów cywilnoprawnych, nie kwalifikują się do aktów z zakresu administracji publicznej, gdyż pozostają wyłącznie w sferze właścicielskiej gminy, co wyłącza dopuszczalność przedmiotowej skargi.

W konsekwencji powyższego, Sąd odrzucił skargę wojewody (postanowienie WSA w Gliwicach z dnia 11 września 2024 r., II SA/Gl 440/24).

Z takim stanowiskiem WSA w Gliwicach nie zgodził się wojewoda, który zaskarżył wydane  postanowienie do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Co ciekawe, skarga kasacyjna wojewody od wyroku WSA została oddalona (postanowienie z dnia 9 stycznia 2025 r., I OSK 2316/24). 

---

Zainteresował Cię ten temat, masz wątpliwości lub pytania, a może potrzebujesz profesjonalnego wsparcia? Zapraszamy do kontaktu - Grzegorz Drozd, radca prawny, wspólnik w Kancelarii Drozd & Pięta.